کد مطلب:1841 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:18

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

وسواس عملي (رفتاري) و درمان آن.

همان گونه كه خود اشاره نمودهايد، بيماري شما، وسواس است و اين يك بيماري خطرناك است كه اگر هر چه زودتر درمان نشود و جلوي آن گرفته نشود، مشكلات بسيار بيشتري را به دنبال خواهد آورد. مشكلاتي كه در نامه ذكر كردهايد، تنها بخشي از آثار نامطلوب اين بيماري است، اما نكته مهم آن است كه شما به اصل بيماري پي بردهايد و اين درمان بيماري را آسان تر ميكند، بنابراين هر چه زودتر آن را درمان نماييد كه عواقب خطرناك آن گريبانگير خودتان و اطرافيان و خانواده نشود.

اين بيماري از يك طرف ناشي از اشتباه در فهم احكام ديني و در واقع اصل دين اسلام ميباشد و به عبارت دقيق تر: ناشي از انحراف فكري است، از طرف ديگر، اعمال و رفتارهايي به اين فكر غلط و انديشه باطل دامن زده و آن را به صورت يك عادت درآورده است.

براي درمان اين بيماري ابتدا بايد فكر اشتباه و غلط خود را اصلاح نماييد و رفتارهاي متضاد و مخالف با آنچه تاكنون انجام ميداديد،، انجام بدهيد.

اين بيماري، موضوعي نيست كه با دعاي ما يا خودتان برطرف شود، مگر آن كه عزم و تصميم جدي براي درمان و رفع اين بيماري داشته باشيد و وارد عمل شويد. اين بيماري را تنها خودتان ميتوانيد درمان نماييد و راه درمان آن با تصميم و عزم شما آسان خواهد بود و خداوند شما را ياري خواهد كرد.

الف) درمان فكري بيماري:

آنچه در ابتدا نياز به درمان دارد، فكر و ذهن شما نسبت به دين اسلام و احكام دين است.

اين بيماري در سايه تلقينات شيطاني ايجاد شده و برخي از عوامل ديگر آن را تشديد نموده، حتي ذهن و فكر شما را در تسخير خود قرار داده و مفهوم غلطي را از نماز و طهارت و عبادات در ذهن شما قرار داده است.

امام صادق (ع) فرمود: شيطان با وسوسه نميتواند عليه آدمي اقدامي كند، مگر آن كه آدمي از ياد خدا روي برگرداند و فرمان خدا را گردن ننهاده و نهي وي را بي اهميت بنگارد. (1)

در روايت ديگر از عبدالله بن سنان آمده است: به امام صادق (ع) قضيه مردي را گفتم كه در وضو نماز وسواس دارد، آن گاه افزودم: او مردي عاقل است، امام فرمود: چگونه عاقل است، در حالي كه از شيطان پيروي ميكند؟! (2)

بنابراين انسان وسواسي قبل از آن كه پيرو خدا و عقل باشد، تابع شيطان و هواي نفس خود است و به جاي آن كه از حكم خدا و پيامبر تبعيت كند، از هواي نفس خود پيروي ميكند؛ زيرا خداوند در قرآن ميفرمايد كه: يريد الله بكم اليسر و لا يريد بكم العسر؛ خداوند خواسته است كه بر شما آسان بگيرد و نميخواهد به كسي سخت بگيرد. اسلام همان گونه كه در روايات آمده، دين سهله و سمحه است و معنايش همين است كه احكام الهي، راحت و آسان است و خداوند هيچ گاه بر انسانها سخت نميگيرد، به همين جهت در هيچ حكمي سختگيري نكرده است. اگر روزه گرفتن براي انسان مشقت دارد، نبايد روزه بگيرد و به جاي آن بايد طعام و غذا بدهد. اگر نماز كه ستون دين است، ايستاده ممكن نباشد، نشسته و حتي خوابيده بخواند و يا در ميدان جنگ به اشاره نماز بخواند.

اسلام اين گونه گفته و در رسالههاي مراجع به همين نحو آمده، اما انسان وسواسي برخلاف حكم خدا و پيامبر و حتي آنچه در رسالهها آمده است، عمل ميكند.

ورد زبان و حالت درون او اين است كه به من نميچسبد و عملي را كه خدا صحيح دانسته است، او صحيحي نميداند! در حكم دين اسلام آمده است كه بايد به نجاست يقين داشته باشد تا حكم به نجاست شود، اما او هنگامي كه شك در نجاست ميكند، حكم به نجاست ميدهد، در حالي كه دين اسلام، در شك به نجاست حكم به طهارت داده است. با كمك شيطان براي خود احكامي درست ميكند و به آنها عمل مينمايد و از حكم خدا و پيامبر دوري ميكند، و اين متابعت از شيطان و هواي نفس (دلچسب بودن براي خودش) و روي گرداني از خدا و حكم الهي است.

در حالي كه انسان وسواسي براي اجراي حكم الهي، خود را به مشقت و دردسر مياندازد و حتي تا مرز جنون و بيماري كشيده ميشود. به رغم همه اين مشكلات، در بسياري از موارد احكامي را كه همه به سادگي انجام ميدهند، انجام نميدهد ،يعني با شك در عمل خودش، عملش را باطل ميكند، در حالي كه باعث آزار و اذيت فراوان خود شده است، مثلاً در حكم اسلام يك بار شستن صورت براي وضو كفايت ميكند و دو بار اشكال ندارد، اما او با وسواسي اين عمل را تكرار ميكند و بيش از دو بار ميشويد. در اين جا هم اصل عمل را باطل كرده و عمل عبادي خود را انجام نداده و هم خود را مشقت انداخته و اسراف و زياده روي در آب و وقت و عمر كرده، بدين ترتيب چند گناه انجام داده است. وي به جاي آن كه ثوابي داشته باشد يا عمل واجب خودرا انجام داده باشد، گناه كرده است.

توجه داشته باشيد كه در زمان رسول خدا، پاكترين و بهترين انسانها زندگي ميكردند. آب لوله كشي و امكانات امروز نبود، در حالي كه حضرت فرمود: بهترين امت من آن است كه با يك مد (750 گرم) آب، وضو گرفته و با يك من آب، غسل نمايد. امت پيامبر، فقط كساني نبودند كه آن زمان زندگي ميكردند. حال فكر كنيد كه چقدر از خوبها فاصله گرفتهايد و عمل خويش را تباه ميكنيد!

به شما مؤكداً توصيه ميكنيم كه بايد اين بيماري را درمان كنيد و بهترين راه درمان آن بي اعتنايي است. احكام ديني را برخلاف خواسته خود انجام دهيد. هر چيزي را كه فكر ميكنيد اشتباه انجام دادهايد و به دلتان نميچسبد و يا چيزهايي از اين قبيل، رها كنيد و عمل را فقط و فقط يك بار انجام دهيد، تا به تدريج از اين مخمصه نجات يابيد.

از مراجع تقليد مختلفي در مورد بيماري وسواسي سؤال كردهاند و آنها همين پيشنهاد را دادهاند.

آيت الله فاضل در اين باره مينويسد: وسواسي در حقيقت به منزله قبول نداشتن حكم خدا و رسول (ص) در مورد طهارت ميباشد... لذا شرعاً و عقلاً لازم است از اين تخيلات شيطاني اجتناب شود و با بياعتنايي مكرر،

ميتوان آن حالت را از خود دور كرد.(3)

خوشبختانه در مسئله مورد نظر (وسواسي) فتواي بسيار صريح و شفاف از مرجع تقليد شما (حضرت آيت الله مكارم شيرازي) وجود دارد كه شما را از هر دغدغه و پريشان خاطري نجات ميدهد.

آيت الله مكارم شيرازي در پاسخ شخصي كه از بيماري وسواسي رنج ميبرد و به دعا و توسلات روي آورده بود، فرمود: مشكل شما در واقع از خود شما است و مقصر اصلي خودتان هستيد و به همين دليل دعاي شما مستحبات نميشود و علت اصلي آن ندانستن مسئله است. مسئله اصلي اين است كه بر شما واجب نيست يقين به طهارت و غسل و مانند آن پيدا كنيد.

آنچه بر شما به عنوان يك وظيفه شرعي لازم است، اين است كه به مقدار ساير مردم آب بريزيد و به همان قناعت كنيد، هر چند شك در غسل و طهارت داشته باشيد و ما مسئوليت شرعي اين حكم را ميپذيريم. شما از امروز فقط به مقدار مردم آب بريزيد و با بدن نجس و حالت جنابت (به گمان خودتان) نماز بخوانيد و هيچ اشكالي هم ندارد و نماز و روزه شما كاملاً صحيح است و ما به اين وسيله بر شما و تمام افراد وسواسي اتمام حجت ميكنيم و مخالفت با آن گناه است. ما از خداوند ميخواهيم كه به شما توفيق توجه به اين مسئله را عنايت كند و از دام شيطاني نجات پيدا كنيد. (4)

با وجود چنين فتواي كاملاً صريح و آشكار جاي هيچ گونه ترديد و دو دلي بر شما باقي نميماند و حجت بر شما تمام است. ما نيز هر جا كه تصور ميكنيد اشتباه است و غلط به جا آورديد، مسئوليت آن را ميپذيريم و برعهده ميگيريم.

با وجود چنين مسئلهاي شما به چيز زيادتري براي درمان اين بيماري نياز نداريد، در عين حال براي موقعيت بيشتر و اطمينان شما براي غلبه بر اين بيماري، نكات چند و و توصيه هايي را براي شما بيان ميكنيم:

1 - به عواقب اين بيماري توجه كنيد و براي هميشه با آن خداحافظي كنيد. به هم خوردن نظم فردي و اجتماعي و درون خانواده، ايجاد سوءظن، بي اعتنايي افراد، بي ارزش شدن، مورد تمسخر قرار گرفتن و حتي احكام و (دين اسلام)، ايجاد تنفر نسبت به احكام اسلام، بدبيني و به خدا و...

2 - از كتابهاي نوشته شده در اين زمينه استفاده كنيد، مانند وسواس نوشتهي آقاي مصطفي زماني

3 - در نگاه دين اسلام، احكام ديني براساس ديدگاه عرفي مردم صحيح ميباشد. بنابراين به گونهاي عمل نكنيد كه هيچ مسلماني، حتي پيامبر اسلام به آن گونه عمل نكرده است.

4 - بر اثر وسواس و تكرار اعمال، عمر ارزشمند خود را هدر داده و در مقابل چيزي را به دست نياوردهايد، حتي همان را كه وسواس داريد، از دست داده و از واجبات ديگر عقب ماندهايد.

5 - با خود اين جمله را در موقع آرامش تكرار كنيد: من به خواست خداوند، قطعاً بر اين بيماري غلبه پيدا ميكنم و توان آن را دارم.

6 - به يكي از دوستان و نزديكان كه از بيماري شما آگاهي دارد و بيشتر اوقات با شما است، بگوييد كه در مواقع وسواسي عمل كردن و تكرار عمل به شما تذكر دهد و شما را از تكرار بازدارد.

7 - در كارهاي جمعي و گروهي بيشتر شركت كنيد، به خصوص در مواردي كه دچار وسواس ميشويد، مثلاً شركت در نماز جماعت و...

8 - فكر خود را به كارهاي شايسته و ارزنده مشغول سازيد، مانند مطالعه كتابهاي مفيد، تفريح و ورزش. سعي نمايد هر روز صبح ده دقيقه ورزش نماييد تا با نشاط باشيد.

9 - ذكر لا اله الا الله و لا حول و لا قوة الا بالله را تكرار نمايد، به خصوص در زماني كه فكر شما متوجه اعمال و افكار وسواسي ميشود.

10 - بعضي موارد لازم است خود را عزقه سازي كنيد، يعني خود را به نجاست آلوده كنيد و براي چند دقيقه هيچ واكنشي به آن نشان ندهيد تا مسئله نجاست و طهارت براي شما كاملاً عادي شود.

اطمينان داريم با توجه به توصيه هايي كه شده و با توجه به سخن مرجع تقليد شما و آگاهي كه به دست آوردهايد، ميتواند در غلبه بر اين بيماري هر چه زودتر ، بنابراين، هم كمك بزرگي به خود كردهايد و هم از تجربهاي كه به دست آوردهايد در كمك به ديگران كه به اين بيماري دچارند، استفاده خواهيد كرد. و از انساني كه براي خود و ديگران مشكل فراوان ايجاد كردهايد، به انساني كه هم براي خود و هم براي ديگران مفيد باشد، تبديل خواهيد شد.

در نامههاي آينده ما را از وضعيت خود و مقدار موفقيت تان آگاه كنيد.

پي نوشتها:

1 - بحارالانوار، ج 72، ص 124، ح 2.

2 - اصول كافي، ج 1، ص 12، ح 10.

3 - استفتائات، آية الله فاضل لنكراني، ج 1، ص 44، سؤال 106.

4 - استفتائات جديد، آيت الله مكارم شيرازي، ص 38 سؤال 37.